Bước đột phá của công nghiệp Quảng Ngãi

Quảng Ngãi, một tỉnh thuần nông, nghèo khó, với tiềm năng chủ yếu là đất đai, lao động. Trước đây, ngành công nghiệp Quảng Ngãi còn đơn sơ về hạ tầng kỹ thuật - xã hội (nếu như không tính thời kỳ vàng son của Công ty Đường Quảng Ngãi). Nhiều năm tỷ trọng công nghiệp trong cơ cấu kinh tế của tỉnh chưa vượt qua con số 10-15%. Điều đó có nghĩa điểm xuất phát về chỉ số phát triển công nghiệp của tỉnh là rất thấp... Tuy nhiên, trong 5 năm gần đây, Quảng Ngãi đã bắt đầu bật dậy bằng những nội lực của chính mình. Trước hết, Tỉnh ủy Quảng Ngãi có Nghị quyết 11 về “phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp giai đoạn 2003-2005 và định hướng đến năm 2010”. Đây được coi là “chìa khóa vàng” của ngành công nghiệp để triển khai thực hiện hàng loạt các dự án về công nghiệp, với mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH, HĐH. Đặc biệt, Khu kinh tế Dung Quất được hình thành sớm là một lợi thế lớn. Nhà máy lọc dầu Dung Quất đi vào hoạt động được coi là ngôi sao  sáng trên bầu trời công nghiệp Quảng Ngãi. Nhà máy đã đầu tư xây dựng và lắp đặt hàng loạt hệ thống thiết bị, công nghệ hiện đại với các thiết bị siêu trường, siêu trọng bảo đảm chế biến các sản phẩm dầu khí đạt chất lượng cao theo tiêu chuẩn quốc tế. Nhiều dự án lớn như Nhà máy đóng tàu Dung Quất, Nhà máy liên hiệp sản xuất thiết bị công nghiệp nặng Doosan, Nhà máy Polypropylene và cụm nhà máy hóa chất đã đầu tư hệ thống công nghệ tiên tiến, bắt đầu đi vào sản xuất có kết quả đã tác động mạnh đến tình hình thu hút đầu tư vào các Khu công nghiệp của tỉnh. Tính đến cuối năm 2009, toàn tỉnh đã có 15 dự án đầu tư với 100% vốn nước ngoài, với tổng vốn đăng ký gần 3,392 tỷ USD. Có 44 dự án đầu tư trong nước được cấp giấy chứng nhận đầu tư với tổng vốn đăng ký 8.580 tỷ đồng. Trong đó, nhiều dự án được cấp mới với qui mô vốn khá lớn như dự án Nhà máy giấy Tân Mai - Quảng Ngãi, Khu đô thị mới Sơn Tịnh, khu đô thị Phú Mỹ - Núi Bút, Nhà máy nhiệt điện Lý Sơn, Nhà máy tuyển quặng sắt Vạn Lợi. Nhiều cụm công nghiệp, làng nghề truyền thống ở các huyện và TP. Quảng Ngãi đã được quy hoạch đầu tư phát triển đúng hướng. Vì vậy, 5 năm qua Quảng Ngãi đã có tốc độ phát triển công nghiệp khá nhanh, các chỉ tiêu chủ yếu về tăng trưởng, cơ cấu, giá trị của toàn ngành đều đạt và vượt so với chỉ tiêu của tỉnh đề ra. Với tỷ trọng công nghiệp - xây dựng tăng từ 36% năm 2008 lên 44% năm 2009. Giá trị sản xuất công nghiệp đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay trên 6.930 tỷ đồng, tăng 144,7% so với năm 2008 (trong đó khu vực kinh tế nhà nước đạt 4.192 tỷ, gấp 8,4 lần; kinh tế ngoài nhà nước gần 2.582 tỷ, tăng 10,7%; khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đạt 158 tỷ, tăng 183 lần so với năm 2008)…

Trao đổi với chúng tôi xung quanh việc đầu tư phát triển công nghiệp Quảng Ngãi, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Xuân Huế khẳng định: Thời gian qua, tuy chưa tạo được điểm nhấn trong ngành công nghiệp, nhưng Quảng Ngãi đã chú ý đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật, bước đầu tạo được tiền đề quan trọng để thu hút đầu tư, phát triển mạnh công nghiệp địa phương, trong đó đáng chú ý là tập trung phát triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làng nghề. Nhờ đó, giá trị sản xuất công nghiệp hàng năm của tỉnh tăng bình quân 15%, đã góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực. Nếu như năm 2005, tỷ trọng công nghiệp trong cơ cấu kinh tế của tỉnh chỉ đạt 16,35%, năm 2008 là 36,2% thì đến năm 2009 đạt đến con số khá lý tưởng gần 45%. Tuy nhiên, tỉnh Quảng Ngãi cũng thấy rõ những mặt tồn tại, hạn chế của ngành công nghiệp trong thời gian qua, đó là cơ sở hạ tầng kỹ thuật đầu tư chưa đồng bộ, nhiều công trình xây dựng kéo dài, chất lượng thi công kém. Hệ thống xử lý môi trường trong các khu công nghiệp còn ách tắc, gây ảnh hưởng đến sản xuất. Công tác đền bù, giải phóng mặt bằng chậm, làm khó khăn cho các nhà đầu tư thực hiện dự án. Một số dự án đầu tư vào các khu công nghiệp chưa phát huy tác dụng, hiệu quả kinh tế thấp...   

Đưa chúng tôi đi thăm các khu công nghiệp (KCN), đồng chí Đoàn Tấn Hận, Trưởng Ban quản lý các KCN của tỉnh giới thiệu về những thuận lợi, khó khăn, tồn tại hiện nay của từng KCN và nhấn mạnh: Khu kinh tế Dung Quất thành công chính là “động lực” đã đưa các KCN Quảng Ngãi phát triển vượt bậc, tạo cơ hội cho các nhà đầu tư vào làm ăn tại Quảng Ngãi. Gần đây một số dự án lớn của các Tổng công ty được triển khai xây dựng trên các KCN. Hàng chục doanh nghiệp vừa và nhỏ xin đăng ký cấp phép đầu tư xây dựng các nhà máy chế biến nông, lâm, thủy sản, sản xuất hàng tiêu dùng, cơ khí và vật liệu xây dựng. Sự khẳng định bước đột phá của công nghiệp Quảng Ngãi gần đây còn có yếu tố trong lựa chọn tính hiệu quả của từng dự án đầu tư. Nhiều nhà máy được cấp phép đã tổ chức thi công nhanh, đưa vào vận hành với thiết bị, công nghệ hiện đại, đạt chất lượng sản phẩm cao. Một số mặt hàng đã khẳng định được thị phần trong nước và tham gia xuất khẩu. Những ngày đầu năm 2010, chúng tôi đã chứng kiến nhiều nhà máy tổ chức ra quân lao động  sôi nổi. Tại KCN Tịnh Phong, các đồng chí giám đốc công ty, nhà máy chế biến lâm sản xuất khẩu Tân Hải, Nhà máy bao bì carton đều có chung một niềm vui lớn, nói: Có được cơ sở, nhà xưởng sản xuất khang trang như thế này là nhờ sự giúp đỡ của các cấp chính quyền địa phương, mà trực tiếp là Ban quản lý các KCN Quảng Ngãi. Bây giờ nhà máy đi vào sản xuất với những thiết bị, công nghệ tiên tiến, chất lượng sản phẩm cao. Tại KCN Quảng Phú trong những ngày giáp Tết Canh Dần, các nhà máy đang chạy đua với thời gian, trên công trường thi công ngày đêm luôn sôi động, đảm bảo đưa các công trình, dự án mở rộng nhà máy hoàn thành đúng tiến độ như: Nhà máy bia Sài Gòn - Quảng Ngãi, Nhà máy nước khoáng Thạch Bích, Nhà máy bánh kẹo Biscafun và Nhà máy sữa đậu nành Vinasoy. Giám đốc Nhà máy nước khoáng Thạch Bích Trương Văn Quang đưa chúng tôi tham quan công trình nói: Lẽ ra, công trình mở rộng Nhà máy nước khoáng Thạch Bích hoàn thành trước Tết Canh Dần, nhưng do nhà thầu thiếu thiết bị thi công nên dự án bị chậm lại khoảng gần tháng. Hiện công nhân nhà máy vẫn thi đua sản xuất tại các phân xưởng cũ, với năng suất lao động cao, đạt sản lượng gấp 1,5 so với năm 2008… Hiện nay nhiều nhà máy của Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi đã bỏ vốn hàng chục tỷ đồng để mở rộng dự án, đổi mới công nghệ, thiết bị tiên tiến, bảo đảm nâng cao chất lượng sản phẩm. Trong 2 năm qua, Nhà máy bia Dung Quất, Nhà máy bánh kẹo Biscafun và Nhà máy sữa đậu nành Vinasoy đã liên tục đầu tư chương trình điều khiển tự động hóa trong dây chuyền sản xuất sữa, bia và  bánh, kẹo các loại. Các nhà máy đã đổi mới công tác quản lý, điều hành sản xuất theo tiêu chuẩn ISO: 9001-2000 và nghiên cứu marketting từng bước mở rộng thị trường trong nước và xuất khẩu. Trong chương trình đổi mới toàn diện ấy, đã giúp các nhà máy đứng vững trong cơ chế thị trường, với chất lượng sản phẩm không ngừng được nâng cao, giành được thương hiệu “Sao vàng Đất Việt”... Các dự án công nghiệp đầu tư có hiệu quả đã góp phần đáng kể tăng nguồn thu ngân sách hàng năm cho địa phương, tạo việc làm ổn định cho hàng chục nghìn lao động tại địa phương.

Mùa xuân về trăm hoa đua nở đã góp phần cho ngành công nghiệp Quảng Ngãi cất cánh bay cao hơn trong thời kỳ đất nước đổi mới. Bước vào đầu năm mới, tỉnh Quảng Ngãi đang triển khai nhiều chương trình, dự án lớn. Tỉnh tiếp tục thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH, HĐH, phấn đấu năm 2010 giá trị sản sản xuất (giá so sánh 1994) công nghiệp - xây dựng tăng  89 - 90% và đảm bảo tốc độ tăng trưởng GDP đạt khoảng 34 - 35%. Đây sẽ là điểm nhấn phát triển công nghiệp Quảng Ngãi. Bởi lẽ, ngoài tâm điểm phát triển Khu kinh tế Dung Quất khá năng động, với Nhà máy lọc dầu Dung Quất đang hoạt động sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, Quảng Ngãi còn thu hút mạnh các Tập đoàn kinh tế trong và ngoài nước đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển mạnh các ngành kinh tế mũi nhọn (trong đó các ngành công nghiệp nặng và lọc hoá dầu đóng vai trò chủ đạo). Với hướng đi thích hợp, đầu tư có trọng điểm và thực hiện các giải pháp đồng bộ chắc chắn sẽ tạo bước đột phá trong quá trình phát triển ngành công nghiệp Quảng Ngãi.

MINH TRÍ

(Theo Tạp san Thông tin KH&CN, số 01/2010)